ប្រវត្តិខ្លុយខ្មែរ

ប្រវត្តិ ‹ខ្លុយ›

​      ខ្លុយមានអាយុរាប់ពាន់ឆ្នាំមកហើយ ។ Annale Extreme Oriant ឆ្នាំ១៩៣៥ ទំព័រ១២ សរសេរថា ៖ នៅសម័យនគរភ្នំសតវត្សទី៣ (ឆ្នាំ២៤៣) ទូតខ្មែរបានធ្វើតង្វាយទៅស្រុកចិននូវក្រុមភ្លេងមួយ​ក្រុម​មានអ្នកផ្លុំខ្លុយ ។ខ្លុយជាឧបករណ៍មានប្រជាប្រិយភាពក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋខ្លាំងណាស់ ព្រោះ​វាជាឧបករណ៍ភ្លេងមួយដែលងាយធ្វើ ងាយរៀន ងាយចេះ ជាងឧបករណ៍ដទៃ ។ ឧបករណ៍​នេះ​ប្រើមិនចំពោះវង់ណាជាវង់ណាឡើយ ជួនកាលគេផ្លុំ លេងតែម្នាក់ឯងតាមវាលស្រែ តាមផ្ទះ តាមវត្តអារាម ឬតាមទីផ្សារ ជួនកាលគេប្រើជាមួយនឹងឧបករណ៍ដទៃទៀត ក្នុងវង់ភ្លេងមហោរី វង់​ភ្លេងការសម័យទំនើប វង់ភ្លេងអាយ៉ៃ វង់ភ្លេងល្ខោនបាសាក់ និងវង់ភ្លេងប្រជាប្រិយផ្សេងៗទៀត។ គ្រប់ឧបករណ៍ដែលត្រូវប្រគំជាមួយខ្លុយ ត្រូវរឹតសំនៀងតាមខ្លុយទាំងអស់ ។

 ខ្លុយប្រើខ្យល់ផ្លុំបាន២យ៉ាង ៖ កាលណាប្រគំក្នុងវង់ភ្លេងការសម័យទំនើប និងវង់ភ្លេង​ល្ខោន​បាសាក់ ខ្លុយត្រូវប្រើខ្យល់ជាប់ដូចប៉ីអដែរ ដើម្បីតម្រូវទៅតាមលំនាំបទភ្លេងការ និងលំនាំបទភ្លេង​បាសាក់ ដែលជាបទមានលក្ខណៈត្រូវប្រើសំនៀង លុញ គ្រលឺត តំអែតំអូញ ។ កាលណាប្រគំ​ក្នុងវង់ភ្លេងមហោរី វង់ភ្លេងអាយ៉ៃ ឬវង់ភ្លេងដទៃទៀត ខ្លុយត្រូវប្រើខ្យល់ដាច់ ដើម្បីតម្រូវតាម​បទភ្លេងដែលមានលក្ខណៈចំៗ ត្រង់ៗ មានល្បឿនញាប់ ខ្លុយត្រូវរត់សាច់បទ ដូចឧបករណ៍​ដទៃទៀតដែរ ។

 ខ្លុយរបស់កម្ពុជាធ្វើឡើងដោយយកដើមឫស្សីពកមួយសាច់ ឬឫស្សីដទៃណាដែលមាន​ប្រហោងប៉ុនម្រាមដៃ មានសំណុំអាចធ្វើខ្លុយបានយកមកធ្វើ ។ សម័យក្រោយនេះគេអាចយក​បំពង់ដែក បំពង់ជ័រ ឬក្រឡឹងឈើរឹងៗ ដូចជា ឈើនាងនួន ឈើគ្រញូង ឈើខ្មៅ ។ល។ ធ្វើជា​តួខ្លុយបានដែរ ។

    នៅកម្ពុជាយើងមានខ្លុយបីយ៉ាង ៖ ខ្លុយតូច ខ្លុយធំ និងខ្លុយភ្លោះ ។ ខ្លុយធំមានទំហំធំ មានសំនៀងធំ ជាខ្លុយពិសេស ប្រើតែក្នុងភ្លេងមហោរីគូនឹងខ្លុយតូច ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ននេះខ្លុយធំៗពុំ​សូវមានគេប្រើប្រាស់ឡើយ ។ រីឯខ្លុយភ្លោះដែលជាខ្លុយបុរាណបំផុតត្រូវបានបាត់បង់​ពីសង្គម​កម្ពុជាទៅហើយ ។ ខ្លុយខ្មែរ គឺជាខ្លុយដែលមានអាយុច្រើនសតវត្សណាស់មក​ហើយនៅ​ក្នុង​សង្គម​ខ្មែរ ។ បើតាមប្រសាសន៍របស់ លោកឧកញ៉ាមហាធិបតី មាស ឌី ជាប្រធានក្រុមភ្លេង​ព្រះរាជទ្រព្យ​ក្នុងរវាងឆ្នាំ១៩៦៥ កាលនោះលោកមានអាយុជាង៦០ឆ្នាំហើយ លោកមាន​ប្រសាសន៍តពីជីតា​របស់លោកឈ្មោះសុវណ្ណ ជាអ្នកផ្លុំស្រឡៃ ខ្លុយពីរោះផុតគេក្នុងវាំង​ក្នុងរាជ្យស្តេចមុនីវង្សថា ‹ខ្លុយមានតាំងពីមុនសម័យអង្គរវត្ត មាននៅក្នុងវង់ភ្លេងមហោរីបុរាណ​ប្រគំរួមជាមួយនឹងទ្រខ្មែរ ចាប៉ីដងវែងដោយយកបទពិណពាទ្យមក​ប្រគំមិនមែនមានត្រឹមតែពី​សតវត្សទី១៦ ដូចគេថានោះ​ទេ› ។ លោកមានប្រសាសន៍ទៀតថា ‹លោកគ្រូចៅអធិការគង់នៅ​វត្តមួយ នៃស្រុកមុខកំពូលជាគ្រូ​បង្រៀនស្រឡៃ-ខ្លុយរបស់លោកតា សុវណ្ណ ជាសង្ឃចេះដឹង​ច្រើនខាងមុខវិជ្ជាភ្លេង និងថា ខ្លុយមានតាំងពីរវាងឆ្នាំ៦១១ ដោយសំអាងទៅលើសិលាចារិក បានចារអំពីតង្វាយជាស្រីរាំ៧នាក់ ស្រីច្រៀង១១នាក់ និងតន្រ្តីការិនី៤នាក់ លោកមានពុទ្ធដីកា​ថា តន្រ្តីការិនី៤នោះគឺ ម្នាក់ចេះ​លេង​ខ្លុយ ម្នាក់ចេះដេញចាប៉ី ម្នាក់គោះឈិង និងម្នាក់​ទៀតទះស្គរ›។
    តាមធម្មតាខ្លុយនៅកម្ពុជាទោះតូចក្តីធំក្តី វាពុំទាន់មានកំរិតកំពស់សំនៀងឯកភាពគ្នានោះទេ ។ វាមានកំពស់សំនៀងទាប ឬខ្ពស់ខុសគ្នាបន្តិចបន្តួចអាស្រ័យទៅតាមក្រុមភ្លេងនីមួយៗ តាមតំបន់​នីមួយៗ និងតាមសំណុំលក្ខណៈនៃខ្លុយនីមួយៗ ដែលក្រុមនីមួយៗ និងតំបន់​នីមួយៗនោះ និយម​ប្រើប្រាស់វា ។ ប៉ុន្តែគេទាំងអស់គ្នានៅតែគោរពខ្នាតចោះរន្ធខ្លុយតាមបែប បុរាណគ្រប់ៗគ្នាមិន​ល្អៀងឡើយ ។ គេយកខ្សែដែលមានប្រវែងស្មើនឹងតួខ្លុយបត់ជា២ផ្នត់ត្រូវចំរន្ធ៥ធៀន (រន្ធទី៣) ឬម្យ៉ាងទៀតគេ​យកប្រវែងខ្សែទាំងអស់ មកបត់ជា១៦ផ្នត់ស្មើៗគ្នា​រួចគេចាប់វាស់ពីខាង​ចុងតួខ្លុយ​មក ។
. ពីចុងតួខ្លុយមករន្ធបង្ហើរខ្យល់ចោលមាន២ផ្នត់ (២/១៦)
. ពីចុងតួខ្លុយមករន្ធទី៧ មាន៤ផ្នត់ (៤/១៦)
. ពីចុងតួខ្លុយមករន្ធទី៦ មាន៥ផ្នត់ (៥/១៦)
. ពីចុងតួខ្លុយមករន្ធទី៥ មាន៦ផ្នត់ (៦/១៦)
. ពីចុងតួខ្លុយមករន្ធទី៤ មាន៧ផ្នត់ (៧/១៦)
. ពីចុងតួខ្លុយមករន្ធទី៣ មាន៨ផ្នត់ (៨/១៦)
. ពីចុងតួខ្លុយមករន្ធទី២ មាន៩ផ្នត់ (៩/១៦)
. ពីចុងតួខ្លុយមករន្ធទី១ មាន១០ផ្នត់ (១០/១៦)
. ពីចុងតួខ្លុយមករន្ធបិទក្រដាស មាន១២ផ្នត់ (១២/១៦)
. ពីចុងតួខ្លុយមករន្ធហែប មាន១៥ផ្នត់ (១៥/១៦)
. ប្រវែងស្នូល មាន១ផ្នត់ (១/១៦)
រន្ធចំហៀងស្ថិតនៅខាងក្រោមតួខ្លុយចំពាក់កណ្តាលរន្ធទី១ និងរន្ធទី២ ។

   ស្នូលដែលជាប្រដាប់ផ្លុំបញ្ចេញសំនៀងត្រូវធ្វើឡើងដោយប្រភេទឈើ ដែលមានសាច់ហាប់ ម៉ត់ជិតមិនបៀម ទឹក មិនឆាប់រីកដោយសារទឹកមាត់ ដូចជាដើមត្របែកជាដើម ។
នៅលើតួខ្លុយមានរន្ធជាច្រើនដូចជា ៖
រន្ធបញ្ចេញសំឡេង (រន្ធហែប) រន្ធនេះស្ថិតនៅខាងក្រោមតួជាប់នឹងស្នូល គឺជារន្ធសំខាន់​សំរាប់ផ្តល់​សំនៀងឱ្យខ្លុយ ។​ រន្ធចំហៀងស្ថិតនៅខាងក្រោម គឺជារន្ធសំរាប់ប្រើសំនៀងចំហៀង​បិទបើកដោយ​មេដៃ ។ រន្ធចំស្ថិតនៅខាងលើជាជួរសំរាប់ប្រើសំនៀងចំបិទបើកដោយម្រាមដៃ និងកូនដៃ ។ រន្ធ​មាន​បង្ហើរខ្យល់ចោលមួយ ឬពីរស្ថិតនៅលើក្រោម ឬចំហៀងតួសំរាប់ជួយតម្រូវសំនៀងរបស់រន្ធចំ រន្ធទី៧ ឬរន្ធទី ៨ ។ខ្លុយខ្លះមានរន្ធពិសេសមួយទៀតសំរាប់បិទក្រដាសស្តើងឱ្យសំនៀង​ចំហៀង​បាន២ដែរ គឺជាសំនៀងដែលមានឈ្មោះដូចគ្នា ប៉ុន្តែសំនៀងមួយឮតូច សំនៀងមួយទៀតឮធំ (សំនៀងលើក្រោម) ។

    សណ្ឋានរាងរៅ ឬទំនាក់ទំនងបែបសន្តាន ឬញាតិពន្ធរបស់ឧបករណ៍ខ្លុយយើង និងខ្លុយនៅ​តាមប្រទេសនានាមាន សន្ធឹកសន្ធាប់ណាស់ដូចជា ៖ ខ្លុយនៅកម្ពុជាមានរន្ធសំនៀង៤ ឈ្មោះថា រណម របស់ជនជាតិទំពួននៅខេត្តមណ្ឌលគិរី ខ្លុយប្រើទូទៅមានរន្ធ៦ ឬ រន្ធ៧ ៕ (ស្រាវជ្រាវចងក្រងដោយលោក ហ៊ុន សារិន សាស្រ្តាចារ្យសិល្បៈតន្រ្តី)

khmer Instruments ឧបករណ៍ភ្លេងខ្មែរ

ខ្មែរជាជាតិសាសមួយដែលមានភាពវ័យចំណាស់ជាងគេនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ សូម្បីតែវប្បធម៌ក៏ត្រូវ​បាន​មនុស្សម្នាស្គាល់ជាលក្ខណៈសកលដែរ។ ព្រមជាមួយគ្នានេះដែរសិល្បៈស្ថាបត្យកម្មដែល​ប្រកប​ដោយទេពកោសល្យច្នៃប្រឌិត ខ្មែរក៏មានសិល្បៈតូរ្យតន្រ្តីរបស់ខ្លួនដែលបានថែរក្សាគង់វង្ស​ស្ថិតស្ថេរចេរកាលរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។ 

         ភ្លេងបុរាណខ្មែរបានរក្សាទុក្ខនៅនិរន្តរភាពរបស់ខ្លូនអាចអោយគេចងចាំតាមរយៈឧបករណ៏ ៤ ប្រភេទដែលគេប្រើខ្សែសម្រាប់ដេញ កេះ កូត និងឧបករណ៍សម្រាប់ផ្លុំ ឧបករណ៍សម្រាប់វាយ​បង្កើតសូរសំនៀង។ ដែលឧបករណ៏ទាំងនោះមានដូ​ចជា ស្គរ(ស្គរដី ស្គរសម្ភោរ ស្គរធំ ស្គរតូច ស្គរជ័យ) ឈឹង រនាត(រនាតឯក រនាតធុង) ទ្រ (ទ្រសោ ទ្រអ៊ូ ទ្រឆេ) តាខេ ខ្លុយ ឃឹម ឆាប គង គែន ណៃ មួង ស្រឡៃ ចាប៉ី គងវង្សតូច គងវង្សធំ ឃ្មោះ ប៉ាន់ កុងប៉ឹង ប៉ីអ។ល។ ឧបករណ៍ប៉ុន្មានប្រភេទទាំងនេះហើយ ដែលធ្វើឱ្យអន្តរជាតិស្គាល់ខ្មែរតាមរយៈឧបករណ៍ភ្លេងខ្មែរ ជាមួយនិងឧបករណ៏ដដែលនេះ ត្រូវបានយកមកបង្ហាញពីប្រពៃណីរបស់ ខ្លួនដែលប្រើក្នុងពិធីបែប​សាសនាដូចជាពិធីបុណ្យកឋិនទាន បុណ្យផ្កា បុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី បុណ្យកាន់បិណ្យ ភ្ជុំបិណ្យ និងការសម្តែងសិល្បៈសម័យ​ជាដើម។

 

tourism

Tourism

Statue of god Vishnu, known as Ta Reach under the southern tower

Since the 1990s, Angkor Wat has become a major tourist destination. In 1993, there were only 7,650 visitors to the site;^[84] by 2004, government figures show that 561,000 foreign visitors had arrived in Siem Reap province that year, approximately 50% of all foreign tourists in Cambodia.^[85] The number reached over a million in 2007,^[86] and over two million by 2012.^[87] Most visited Angkor Wat, which received over two million foreign tourists in 2013.^[88] The site has been managed by the private SOKIMEX group since 1990, which rented it from the Cambodian government. The influx of tourists has so far caused relatively little damage, other than some graffiti; ropes and wooden steps have been introduced to protect the bas-reliefs and floors, respectively. Tourism has also provided some additional funds for maintenance—as of 2000 approximately 28% of ticket revenues across the whole Angkor site was spent on the temples—although most work is carried out by teams sponsored by foreign governments rather than by the Cambodian authorities.^[89]
Since Angkor Wat has seen significant growth in tourism throughout the years, UNESCO and its International Co-ordinating Committee for the Safeguarding and Development of the Historic Site of Angkor (ICC), in association with representatives from the Royal Government and APSARA, organised seminars to discuss the concept of "cultural tourism".^[90] Wanting to avoid commercial and mass tourism, the seminars emphasised the importance of providing high quality accommodation and services in order for the Cambodian government to benefit economically, while also incorporating the richness of Cambodian culture.^[90] In 2001, this incentive resulted in the concept of the "Angkor Tourist City" which would be developed with regard to traditional Khmer architecture, contain leisure and tourist facilities, and provide luxurious hotels capable of accommodating large numbers of tourists.^[90]
The prospect of developing such large tourist accommodations has encountered concerns from both APSARA and the ICC, claiming that previous tourism developments in the area have neglected construction regulations and more of these projects have the potential to damage landscape features.^[90] Also, the large scale of these projects have begun to threaten the quality of the nearby town's water, sewage, and electricity systems.^[90] It has been noted that such high frequency of tourism and growing demand for quality accommodations in the area, such as the development of a large highway, has had a direct effect on the underground water table, subsequently straining the structural stability of the temples at Angkor Wat.^[90] Locals of Siem Reap have also voiced concern that the charm and atmosphere of their town have been compromised in order to entertain tourism.^[90] Since this local atmosphere is the key component to projects like Angkor Tourist City, the local officials continue to discuss how to successfully incorporate future tourism without sacrificing local values and culture.^[90]

Angkor Wat

Angkor Wat (/ˌæŋkɔːr ˈwɒt/; Khmer: អង្គរវត្ត, "Capital Temple") is a temple complex in Cambodia and one of the largest religious monuments in the world, on a site measuring 162.6 hectares (1,626,000 m²; 402 acres).^[1] Originally constructed as a Hindu temple dedicated to the god Vishnu for the Khmer Empire, it was gradually transformed into a Buddhist temple towards the end of the 12th century.^[2] It was built by the Khmer King Suryavarman II^[3] in the early 12th century in Yaśodharapura (Khmer: យសោធរបុរៈ, present-day Angkor), the capital of the Khmer Empire, as his state temple and eventual mausoleum.

Breaking from the Shaiva tradition of previous kings, Angkor Wat was instead dedicated to Vishnu. As the best-preserved temple at the site, it is the only one to have remained a significant religious centre since its foundation. The temple is at the top of the high classical style of Khmer architecture. It has become a symbol of Cambodia,^[4] appearing on its national flag, and it is the country's prime attraction for visitors.^[5]
Angkor Wat combines two basic plans of Khmer temple architecture: the temple-mountain and the later galleried temple. It is designed to represent Mount Meru, home of the devas in Hindu mythology: within a moat more than 5 kilometres (3 mi) long^[6] and an outer wall 3.6 kilometres (2.2 mi) long are three rectangular galleries, each raised above the next. At the centre of the temple stands a quincunx of towers. Unlike most Angkorian temples, Angkor Wat is oriented to the west; scholars are divided as to the significance of this. The temple is admired for the grandeur and harmony of the architecture, its extensive bas-reliefs, and for the numerous devatas adorning its walls.

Khmer Cultural News

Throughout Cambodia's long history, religion has been a major source of cultural inspiration. Over nearly two millennia, Cambodians have developed a unique Khmer culture and belief system from the syncreticism of indigenous animistic beliefs and the Indian religions of Buddhism and Hinduism. Indian culture and civilization, including its languages and arts reached mainland Southeast Asia around the 1st century AD. It is generally believed that seafaring merchants brought Indian customs and culture to ports along the Gulf of Thailand and the Pacific en route to trade with China.

The Kingdom of Funan was most probably the first Khmer state to benefit from this influx of Indian ideas. There is also French influence as well. The Golden age of Cambodia was between the 9th and 14th century, during the Angkor period, during which it was a powerful and prosperous empire that flourished and dominated almost all of inland Southeast Asia. However, Angkor would eventually collapse after much in-fighting between royalty and constant warring with its increasingly powerful neighbors, notably Siam and Dai Viet. Many temples from this period however, like Bayon and Angkor Wat still remain today, scattered throughout Thailand, Cambodia, Laos, and Vietnam as a reminder of the grandeur of Khmer arts and culture. Cambodia's unparalleled achievements in art, architectures, music, and dance during this period have had a great influence on many neighboring kingdoms, namely Thailand and Laos. The effect of Angkorian culture can still be seen today in those countries, as they share many close characteristics with current-day Cambodia.

About

Khmer Traditional Instrument